گناه چیست؟وعواقب کوچک شمردن گناه....

گناه و معصيت معلول و محصول تخلّف از فرامين و دستورهاى حضرت حق و انبيا و ائمه و اولياى الهى است.

گناه آتشى است كه با دست خود انسان بر خرمن فضايل و حسنات و حالات ملكوتى و احوالات ربّانيش مى ‏افتد.

گناه همچون خوره‏اى است كه از بر ريشه انسانيت مى ‏افتد و تا از پا انداختن درخت كرامت از پا نمى ‏نشيند.

انبيا و اوليا از هر نوع گناهى اعم از كبيره و صغيره مردم را نهى مى‏ كردند و به گناهان بزرگ وعده حتمى عذاب مى دادند.

گناهكار مسرف بر نفس است و خداوند مردم مسرف را دوست ندارد:

وَ لا تُسْرِفُوا إنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ» «1»

و از اسراف [در خوردن وخرج كردن‏] بپرهيزيد كه قطعاً خدا اسراف كنندگان را دوست ندارد.

مسرف كه طبلى توخالى و اعمال و اخلاقش شيطانى و رفتار و اطوارش حيوانى است، از هدايت حق محروم و بى ‏بهره مى‏باشد.

إنَّ اللَّهَ لا يَهْدِى مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذّابٌ» «2»

زيرا خدا كسى را كه اسراف‏كار و بسيار دروغگوست، هدايت نمى‏كند.

بزرگان دين همچون شهيد ثانى و شيخ بهايى و امثال اين دو بزرگوار در كتب فقهى و دينى خود، بر اثر آيات و روايات، خطرات سنگين گناه را بازگو كرده و مردم را از كبيره و صغيره آن نهى كرده ‏اند.

اين مسائل وقتى است كه انسان پافشارى و اصرار و مداومت بر گناه نداشته باشد، ولى زمانى كه در عرصه مداومت بيفتد خطر همه جانبه مى ‏شود تا جايى كه در تمام روزنه‏ هاى رحمت به روى انسان بسته گشته و عذاب ابد براى آدمى مهيّا مى‏ گردد.

بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئةً وَ أحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَاولئِكَ أصْحابُ النّارِهُمْ فيها خالِدُونَ» «3»

[نه چنين است كه مى ‏گوييد] بلكه كسانى كه مرتكب گناه شدند وآثار گناه، سراسر وجودشان را فرا گرفت، آنان اهل آتشند و در آن جاودانه‏اند.

نجات براى كسانى است كه از گناه و اصرار و مداومت بر آن دست بردارند و به گفته قرآن مجيد وروايات به توبه حقيقى كه همان ترك گناه و تدارك و جبران كمبودهاى عبادتى گذشته است برخيزند.

وَالذَّينَ إذا فَعَلُوا فاحِشَةً أوْ ظَلَمُوا أنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إلَّا اللَّهُ وَ لَمْ يُصِرُّوا عَلى ما فَعَلُوا وَ هُمْ يَعْلَمُونَ* اولئِكَ‏ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنّاتٌ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الأْنْهارُ خالِدينَ فيها وَ نِعْمَ أجْرُ الْعامِلينَ» «4»

و آنان كه چون كار زشتى مرتكب شوند يا بر خود ستم ورزند، خدا را ياد كنند و براى گناهانشان آمرزش خواهند؛ و چه كسى جز خدا گناهان را مى ‏آمرزد؟

و دانسته و آگاهانه بر آنچه مرتكب شده‏اند، پا فشارى نمى ‏كنند؛* پاداش آنان آمرزشى است از سوى پروردگارشان، و بهشت‏هايى كه از زيرِ [درختانِ‏] آن نهرها جارى است، در آن جاودانه‏اند؛ و پاداش عمل كنندگان، نيكوست.

كوچك شمردن گناه‏...

گرچه گناهان به كبيره و صغيره، تقسيم شده است، ولى عدّه‏اى از محققان معتقدند، چون گناه مخالف با حضرت حق است، صغيره بودن آن معنا ندارد، پس هيچ گناهى را نسبت به ذات آن گناه نبايد صغيره دانست و اصولًا اعراض از

حضرت محبوب به وسيله گناه كوچك نيست.

قرآن مجيد دستور مى‏دهد از تمام گناهان چه ظاهرى و چه باطنى دورى كنيد:

وَ ذَرُوا ظاهِرَ الِاثْمِ وَ باطِنَهُ» «5»

گناه آشكار و پنهان را رها كنيد.

و در آيه ديگر مى‏فرمايد:

وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ» «6»

و به كارهاى زشت چه آشكار و چه پنهانش نزديك نشويد.

اميرالمؤمنين عليه السلام مى‏فرمايد:

اجْتِنابُ السَّيِّئاتِ أوْلى مِنِ اكْتِسابِ الْحَسَناتِ. «7»

اجتناب از گناه بهتر از كسب حسنات است.

حضرت مولا على عليه السلام مى‏فرمايد:

عَجِبْتُ لِأقْوامٍ يَحْتَمُونَ الطَّعامَ مَخافَةَ الأْذى‏، كَيْفَ لَا يَحْتَمُونَ الذُّنُوبَ مَخافَةَ النّارِ. «8»

تعجب مى‏كنم از مردمى كه از ترس ناراحتى و مرض از غذا مى‏پرهيزند، چگونه از ترس عذاب از گناهان پروا ندارند.

رسول خدا صلى الله عليه و آله به عبداللّه بن مسعود سفارش فرمود:

إحْذَرْ سُكْرَ الْخَطيئَةِ، فَإنَّ لِلْخَطيئَةِ سُكْراً كَسُكْرِ الشَّرابِ بَلْ هِىَ أشَدُّ سُكْراً مِنْهُ، «9» يَقُولُ اللَّه تَعالى:

صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لايَرْجِعُونَ» «10»

از مستى گناه اجتناب كن كه براى گناه همانند مستىِ شراب مستى است و بى‏خبرى، بلكه حالت بى‏خبرى و مستى كه معلول گناه است از حالت بى‏خبرى از شراب شديدتر است، خداى بزرگ مى‏فرمايد: كر و گنگ و كورند، پس ايشان به راه هدايت بازنمى‏گردند.

امام على عليه السلام مى‏فرمايد:

الذُّنُوبُ الداءٌ، وَ الدَّواءُ الاْسْتِغْفارُ، وَ الشِّفاءُ أنْ لاتَعُودَ. «11»

گناهان مرض است، استغفار دارو است و شفا به اين است كه به گناه بازنگردى.

كوچك شمردن گناه مرض بسيار خطرناكى است كه انسان را تا پرتگاه سقوط و هلاكت مى‏كشاند.

حضرت باقر عليه السلام مى‏فرمايد:

الذُّنُوبُ كُلُّها شَديدَةٌ، وَ أَشَدُّها ما نَبَتَ عَلَيْهِ اللَّحْمُ وَ الدَّمُ. «12»

تمام گناهان شديد و بزرگ است و شديدترين آنها گناهى است كه بر آن گوشت و خون برويد.

حضرت على عليه السلام مى‏فرمايد:

أعْظَمُ الذُّنُوبِ عِنْدَ اللَّهِ سُبْحانَهُ ذَنْبٌ صَغُرَ عِنْدَ صاحِبِهِ. «13»

بزرگترين گناهان نزد خداى سبحان، گناهى است كه به نظر كننده‏اش كوچك آيد.

و نيز آن حضرت مى‏فرمايد:

أشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَخَفَّ بِهِ صاحِبُهُ. «41»

شديدترين گناهان آن است كه كننده‏اش آن را سبك بشمارد.

امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:

إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ أنْ يَطْلُبَ إلَيْهِ فِى الْجُرْمِ الْعَظيمِ، وَ يُبْغِضُ الْعَبْدَ أنْ يَسْتَخِفَّ بِالْجُرْمِ الْيَسيرِ. «15»

خداوند دوست دارد بنده‏اى را كه از او جهت جرم بزرگش طلب مغفرت كند و دشمن دارد عبدى را كه گناه مختصرش را كوچك شمارد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله به ابن مسعود فرمود:

لا تُحَقِّرَنَّ ذَنْباً وَ لا تُصَغِّرَنَّهُ، وَ اجْتَنِبِ الْكَبائِرَ، فَإنَّ الْعَبْدَ إذا نَظَرَ يومَ القيامَةِ إلى ذُنُوبِهِ دَمَعَتْ عَيْناهُ قَيْحاً و دَماً. «16»

گناهى را حقير و كوچك مشمار و از كباير دورى گزين، به حقيقت كه وقتى عبد در قيامت به گناهانش بنگرد از دو چشمش از شدت ناراحتى چرك و خون سرازير گردد!

رسول خدا صلى الله عليه و آله به ابوذر مى‏فرمايد:

إنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَرى‏ ذَنْبَهُ كَأَنَّهُ تَحْتَ صَخْرَةً يَخافُ أنْ تَقَعَ عَلَيْهِ، وَ إنَّ الكافِرَ لَيَرى‏ ذَنْبَهُ كَأَنَّهُ ذُبابٌ مَرَّ عَلى أَنْفِهِ. «17»

هر آينه مؤمن گناهش را آن چنان مى‏بيند كه گويى زير تخته سنگى است، مى‏ترسد كه بر او فرود آيد. و كافر گناهش را چنان مى‏پندارد كه مگسى است بر بينى‏اش عبور مى‏كند.

حضرت مسيح عليه السلام به يارانش فرمود:

إنَّ صِغارَ الذُّنُوبِ وَ مُحَقَّراتِها مِنْ مَكائِدِ إبْليسَ، يُحَقِّرُها لَكُمْ وَ يُصَغِّرُها فى أعْيُنِكُمْ فَتَجْتَمِعُ وَ تَكْثُرُ فَتُحيطُ بِكُمْ. «18»

به حقيقت كه گناهان كوچك و حقير از خدعه‏هاى ابليس است، آنها را در نظر شما خوار و كوچك مى‏كند، پس بدين صورت بارى سنگين از گناهان جمع مى‏شود و زياد مى‏گردد تا جايى كه تمام جوانب وجود شما را مى‏گيرد و درهاى رحمت الهى را به روى شما مى‏بندد.

امام رضا عليه السلام مى‏فرمايد:

الصَّغائِر مِنَ الذُّنُوبِ طُرُقٌ إلَى الْكبائِرِ، وَ مَنْ لَمْ يَخَفِ اللَّهَ فِى الْقَليلِ لَمْ يَخَفْهُ فِى الْكَثيرِ. «19»

گناهان كوچك راهى به سوى گناهان بزرگ است و كسى كه خدا را در گناهان كم نترسد در گناهان بزرگ نمى‏ترسد.

اميرالمؤمنين عليه السلام مى‏فرمايد:

أشَّدُّ الذُّنُوبِ عِنْدَ اللَّهِ سُبْحانَهُ ذَنْبٌ اسْتَهانَ بِهِ راكِبُهُ. «20»

سخت‏ترين گناهان در پيشگاه حق، گناهى است كه انجام دهنده‏اش آن را سبك بشمارد.